Dinsdag 31 mei 2016 komt het bijna onwaarschijnlijke verhaal van Erik Mensen naar buiten. Erik is dakloos geworden als gevolg van aardbevingsschade. Zijn dagboek staat inmiddels op internet (www.gasschande.nl). Het relaas van Erik Mensen roept veel vragen op. De hoofdvraag is waarom het zó uit de hand kon lopen dat hij op straat kwam te staan. Hoe kan het dat er zoveel instanties zijn opgetuigd voor aardbevingsgedupeerden maar dat er niet één zich daadwerkelijk verantwoordelijk heeft getoond?
Maar er doemen ook andere vragen op. Hoe kan het dat de gemeente Loppersum kan vaststellen dat een woning onveilig is, dat de NAM iets zou moeten doen, maar dat zelf niet regelt? Hoe gaat vervolgens dat onderhandelingstraject met de NAM? Wie speelt daar namens wie een rol? En wie bepaalt dat? Hoe wordt eigenlijk de uiteindelijke opkoopwaarde berekend en vastgesteld in dit soort situaties? En op wiens gezag gaat dat dan zo? En hoe wordt geborgd dat er een werkelijk evenwichtige onderhandelingsrelatie ontstaat tussen NAM enerzijds en de individuele bewoner anderzijds? Is het voldoende dat NAM daarvoor een zaakwaarnemer voor de bewoner aanwijst? Enzovoort.
Het Gasberaad doet een dringend beroep op de Nationaal Coördinator Groningen om deze casus diepgaand te ontleden, te analyseren en te evalueren. Wat ging hier (niet) goed, wat kunnen we hier van leren? Want, hoewel de NCG ook zelf onderdeel van het ‘verwijzingscircuit’ was, is het toch nog steeds de enige aangewezen instantie die met gezag hier voor de Groningers iets moet kunnen forceren. Nu is het moment daar iets in te betekenen!
Het huis van Erik Mensen wordt na een langdurig proces onbewoonbaar verklaard. Hij woont daarna in een tijdelijke, door NAM gehuurde, woning en in de tussentijd sleept het proces zich voort. Uiteindelijk zwicht hij voor de druk en gaat akkoord met een deal waarbij de NAM zijn woning koopt voor een bedrag die hem berooid achter laat. De handtekeningen voor het koopcontract worden gezet. Erik Mensen heeft alle moed verloren en heeft de energie, noch de middelen meer om zelf een andere woonruimte te zoeken. Drie maanden na het tekenen van het koopcontract stopt het tijdelijk onderdak van de NAM en staat hij op straat..
Alle instanties zijn dan al tenminste maanden op de hoogte en op één of andere manier betrokken bij zijn situatie. NAM, gemeente Loppersum, Commissie Bijzondere Situaties, Onafhankelijk Raadsman, NCG. Maar op het moment dat het koopcontract is getekend worden de dossiers gesloten. Op dat moment was Erik Mensen geen ´ingezetene meer´, of geen ´aardbevingsgedupeerde meer´. Dat hij in plaats daarvan thuisloos is (het woord ‘dakloos’ krijgt hij zelf niet uit de pen) is niet hun verantwoordelijkheid. “Dat is dan voor de hulpverleningscircuits”, beweerde vorige week nog één van de betrokken instanties.
Onder druk van de media aandacht zal er voor Erik Mensen alsnog een oplossing gevonden worden. Dat is mooi. Maar ook als Erik Mensen straks weer ergens is ondergebracht kunnen we niet zomaar gewoon weer over gaan tot de orde van de dag. Zijn zaak mag dan extreem zijn, het is niet uniek. Het komt vaker voor dat gedupeerden tussen alle organisaties en regels vermalen worden en machteloos, van de éne naar de andere instantie zwerven. In het geval van Erik Mensen is nu pijnlijk duidelijk geworden hoe dat kan escaleren, doordat hij uit wanhoop naar buiten trad want “hij had toch niks meer te verliezen”.
We zijn het met z’n allen hier in Groningen verplicht aan Erik om ervoor te zorgen dat niemand dit punt meer hoeft te bereiken. We kunnen steggelen over scheuren, schades, formulieren en procedures maar het gaat uiteindelijk om Mensen.
